Zoek vooral niet naar je passie!

Je passie? Vooral níet naar zoeken

We lazen op www.trouw.nl een mooi artikel dat we hier graag met je delen!

Over het vinden van die ene allesomvattende passie wordt vaak lyrisch gesproken. Maar is dat wel terecht?

Is het vinden van je allesomvattende passie het ultieme levensdoel? Coach en filosofe Susanna Halonen denkt van niet. Want zulke zoektochten eindigen veelal in frustratie. Maar hoe word je dan wél gelukkig? Het enthousiasme straalt van Halonen af zodra ze begint te praten. Al roerend in een latte macchiato vertelt ze over het vinden van passie en geluk. Een avond eerder liet ze diezelfde ontwapende bevlogenheid zien, toen ze op uitnodiging van The School of Life een afgeladen zaal toesprak in Amsterdam. Het verhaal van de van oorsprong Finse filosofe heeft in iedere setting een aanstekelijke sprankeling.

“Over passie is eigenlijk altijd vrij positief gedacht”, stelt Halonen. “Negatieve associaties erover zijn uitzonderlijk. Existentialisten als Friedrich Nietzsche en Søren Kierkegaard zagen passie bijvoorbeeld als een drijvende levenskracht. Kierkegaard noemde een leven zonder passie zelfs een ronduit gebrekkig bestaan, met een tekort aan impulsen en emoties. Hij zag passie als de sleutel tot het leiden van een vervuld en gebalanceerd leven.”

Maar hoe krijg je passie in je leven? “Toen ik me verder ging verdiepen in dat onderwerp, bleek dat er over die meer praktische vraag niet veel bekend is. Tijdens mijn onderzoek stuitte ik op de theorie van de Canadees Robert Vallerand. Deze hoogleraar positieve psychologie stelt dat passie niet louter positief is, in tegenstelling tot wat Nietzsche en Kierkegaard dachten. Vallerand onderscheidt twee soorten passie. Bij de eerste variant zet een persoon alles opzij om dat ene doel te behalen. Vallerand noemt dit obsessieve passie. Ze komt maar deels voort uit jezelf en wordt vooral gestimuleerd door externe factoren.”

“Ik noem vaak het voorbeeld van professionele balletdansers. Die zijn ooit begonnen omdat ze ballet leuk vonden. Maar de druk in die wereld is zo hoog, dat je je kunt afvragen of hun passie nog wel gezond is. Alleen door ontzettend hard te trainen behalen ze het gewenste niveau. Hun zelfvertrouwen wordt daarbij bepaald door de mening van andere balletdansers die zich eveneens afbeulen. Zo jagen ze elkaar op. Alles moet wijken voor die ene passie, tot soms zelfs hun gezondheid aan toe. Er zijn ballerina’s die ondanks een blessure gewoon doortrainen.”

We horen alleen over zulke balletdansers als ze een groot succes behaald hebben, stelt Halonen. “Dat geldt ook voor topsporters. Deze ongezonde vorm van passie wordt daardoor verheven tot een blauwdruk voor succes. We vergeten dat dit personen zijn met een ultiem talent. Voor verreweg de meeste personen is dat simpelweg niet weggelegd. Bovendien krijgen we maar zelden te zien wat ze ervoor hebben moet opofferen.”

Maar nog belangrijker is de vraag of je überhaupt op zo’n manier wilt leven. De Finse raadt het in ieder geval niemand aan. Want volgens haar is de uitkomst onder de streep negatief.

“In de gangbare definitie betekent succes dat je de beste in iets moet zijn. Succes wordt niet afgemeten aan de mate waarin je gelukkig of vervuld raakt.”

Daarbij kan succes voor ieder persoon weer iets anders betekenen, vindt de filosofe. “Wil je wel per se de beste zijn? Of interesseert je dat eigenlijk niet? Als je weet wat succes voor jou betekent, gaat het ineens minder om het uiteindelijke doel, maar veel meer om de weg daar naartoe.”

Positieve psychologie

Halonen begrijpt best dat veel mensen denken dat ieder persoon één allesomvattende passie heeft die nagejaagd moet worden. “Ik had dat idee vroeg ook. Vanaf kinds af aan ben ik verzot op paardrijden. Toen ik achttien werd besloot ik daarom een paardenopleiding te doen. Maar door non-stop bezig zijn met paarden raakte ik er totaal op uitgekeken.” Vervolgens deed Halonen een managementopleiding. “Ik maakte daarna wel carrière maar voelde daarbij geen enkele opwinding. Dat leidde tot frustratie, ik deed toch alles volgens het boekje? Waarom voelde ik geen passie?” Pas toen Halonen in aanraking kwam met positieve psychologie, begon ze in te zien dat die allesomvattende passie niet bestaat. Dat was ergens een confronterend inzicht. “Bij veel mensen zorgt die gedachte voor helderheid: je leven krijgt een duidelijke richting zodra je die ene passie vindt. Het is in die lezing eveneens de ontegenzeggelijke opmaat naar een gelukkig leven. Helaas werkt het zo dus niet.”

Basiswaarden

Hoe je dan wel passie in je leven kunt krijgen? Psycholoog Robert Vallerand beschreef nog een tweede vorm, die volgens Halonen een zeer positieve uitwerking heeft op alles wat je doet. Vallerand spreekt in dit geval over harmonieuze passie. Deze is in tegenstelling tot obsessieve passie allerminst schadelijk. “Sterker nog, het stelt je in staat om een leven vol passie te leiden, zoals Søren Kierkegaard het bedoelde”, vertelt de Finse. Halonen ziet dit type passie als een vorm van positieve energie die in ons allemaal zit. “Daarom heet mijn boek ook ‘Screw finding your passion’. Je hoeft er helemaal niet naar op zoek te gaan, want het is niet iets dat buiten je ligt. Het is vooral een kwestie van contact maken met de passie die je met je meedraagt.” Volgens haar betekent dat ook dat passie niet verbonden is aan één enkele activiteit. “Je kunt door deze harmonieuze vorm juist veel verschillende dingen op een passievolle wijze doen.”

Maar daar is wel een grote mate van zelfbewustzijn voor nodig. Halonen heeft vijf passion keys beschreven die daarbij kunnen helpen. “De eerste stap is om je ware zelf te leren kennen. Dat klinkt voor sommige mensen wat zweverig, maar betekent eigenlijk vooral dat je moet ontdekken wat je grondwaarden zijn. Wat vind je echt belangrijk? Zulke grondwaarden ontwikkel je als je jong bent en blijven je hele leven min of meer hetzelfde. Anders gezegd: het is je basis.”

Volgens Halonen kun je alleen met je grondwaarden in contact komen, als je er de tijd voor neemt. “We leiden over het algemeen een haastig leven. We staan – letterlijk – zelden stil. Ik woon in Londen en daar is dat zeker het geval. In Nederland zal dat niet anders zijn.

Om je basiswaarden te leren kennen is het erg belangrijk om juist dat wel te doen: luisteren naar je basiswaarden of naar je intuïtie, of hoe je het ook noemen wilt. Ik denk dat yoga of meditatie daar goed bij kunnen helpen.”

En daarbij moet je vooral niet te hard voor jezelf zijn, zegt Halonen. “Het is erg belangrijk om iets te mogen verprutsen. Mislukkingen zijn een fundamenteel onderdeel van persoonlijke vooruitgang. Het klinkt cliché, maar van iedere fout leer je. Veel mensen denken dat geluk betekent dat je voortdurend lacht en alles fantastisch vindt. Maar dat is geen geluk. Dat is een geestesziekte die manie heet, waarbij een persoon zich in een voortdurende staat van euforie bevindt.”

Maar fundamenteel gelukkig zijn betekent volgens Halonen dat je om kunt gaan met alle gevoelens die een mens eigen zijn. “Mislukkingen voorkomen lukt niemand. Maar ze op een goede manier te boven komen kan wel.”

Aangeboren passie?

“Psychologen zien passie met name als een eigenschap die te maken heeft met emotionele betrokkenheid bij de activiteiten die je doet”, vertelt ontwikkelingspsycholoog Sander Thomaes, verbonden aan de Universiteit van Utrecht. “Dat gaat verder dan wanneer je iets enkel graag doet.

Het heeft te maken met identificatie. Zulke activiteiten moeten jou ook definiëren. Passie is daarmee sterk verbonden met de persoon die bent of die je wilt zijn.”

Volgens Thomaes hebben sommige kinderen de neiging om helemaal op te gaan in een activiteit, terwijl andere kinderen dat minder hebben. “Ik denk dat het over het algemeen vrij toevallig is hoe passie tot uiting komt – in voetbal, ballet, noem maar op. Maar de mate waarin kinderen passie in zich hebben, zit volgens mij in het kind zelf.”

“Wat we verder weten is dat ouders en opvoeding een belangrijke rol spelen in hoe zo’n passie zich uit. Kinderen die veel autonomie krijgen van hun ouders, ontwikkelen eerder een harmonieuze passie. Als ouders meer dwingend zijn en minder autonomie geven, gaat een passie eerder de obsessieve kant op. Het aansluiten bij de interesses van het kind zelf, dat is het allerbelangrijkste.

Trouw, Niels Mathijssen, 12 juni 2017